The Rolling Stones, David Bowie, Prince, Bruce Springsteen, Madonna... Ja, welke grote artiesten heeft hij eigenlijk niet voor de camera gehad? Toch werd de Delftse popfotograaf Paul Bergen er nooit warm of koud van: 'Ik heb niks met beroemdheden eigenlijk. Het zijn ook gewoon mensen, daar kun je mee praten. Ze gaan ook gewoon naar het toilet.'
Bergen heeft in de ruim dertig jaar dat hij muzikanten fotografeert een reputatie opgebouwd in de muziekwereld. In 2022 publiceerde de toonaangevende Duitse uitgever teNeues zijn eerste fotoboek 'Nineties Spirit'.
Vanwege het enorme succes ligt er binnenkort, nog geen twee jaar later, 'Zero's Heroes - Music Caught On Camera' in de boekhandel. Met de bundeling van prachtige foto's schrijft Bergen een stukje muziekgeschiedenis.
Twee verschillende tijdperken
Zoals de titels al doen vermoeden, beslaat 'Nineties Spirit' het laatste decennium van de twintigste eeuw en 'Zero's Heroes' het eerste decennium van deze eeuw. Wie de koffietafelboeken doorbladert, ontkomt niet aan de verschillen tussen deze twee tijdperken.
Bergen begon zijn carrière als fotograaf in zijn eigen woonomgeving. Zo fotografeerde hij eind jaren tachtig van de vorige eeuw veel voor de Delftsche Courant. Gaandeweg verlegde zich zijn focus. 'De jaren negentig was mijn begintijd. Je wordt een beetje handiger en je netwerk wordt breder. Je gaat nadenken hoe je de foto's op een andere manier maakt.'
Mooi voorbeeld daarvan is de foto van zanger Tom Smith van de Britse band Editors tijdens het concert op Pinkpop: 'Ik vroeg aan het management of ik op het podium mocht komen. Dat kon begin deze eeuw steeds vaker. Dat geeft een absolute meerwaarde. Zeker met zo'n foto van Editors, waar hij als een balletdanser op zijn piano staat.'
Ander belangrijk verschil is de overgang naar digitale fotografie. In het begin was de kwaliteit daarvan nog slecht. 'Onbegrijpelijk dat we daar toen mee werkten. Tot 2004 ben ik zoveel mogelijk analoog blijven werken, daarna werden die camera's echt wel beter. Toen kon ik het analoge tijdperk wel rustig afsluiten. Die camera's zijn alleen maar beter geworden.'
Vrouwen nemen de leiding
De digitale ontwikkeling zorgde er ook voor dat de zwart-wit fotografie plaats heeft gemaakt voor kleurenfotografie. 'Zwart-wit was vanzelfsprekend. Je had nog papieren kranten op dagbladformaat, maar door die digitale ontwikkeling gingen kranten steeds vaker kleurenfoto's plaatsen. Het is negentig procent kleur wat er nu instaat.'
Niet alleen hijzelf en de camera veranderde, maar ook voor de camera zag hij een groot verschil met de jaren negentig. 'Het vorige boek rockte meer. Nu heb je meer de vrouwelijke grote artiesten als Adele, Beyoncé en Amy Winehouse die de leiding nemen. Het is meer pop en soul geworden. Dat is kenmerkend voor de jaren nul.'
Als kind wilde Bergen vooral profvoetballer worden, maar ook persfotograaf. 'Toen ik 12, 13 jaar was, gingen we wel eens naar de Kuip, naar Feyenoord. Toen dacht ik: daar wil ik zitten, achter dat doel. Ik ben daar een paar keer achter gekomen als sportfotograaf. Zo is het begonnen. In 1987 zat ik achter het doel bij een wedstrijd van het Nederlands elftal. Dat was een jongensdroom die in vervulling ging.'
Toch kruipt het bloed waar het niet gaat kan. 'Onbewust zat die muziek er wel in. Ik heb altijd algemene fotografie, sport, nieuws en portretten gedaan. Maar de muziek loopt er als een rode draad doorheen. Dat trok mij toch het meest aan. Ik kreeg steeds meer werk en je kan niet 's middags bij een voetbalwedstrijd zitten en 's avonds bij een concert. Dus ik moest kiezen.'
Niet zenuwachtig
Elke periode heeft hij zijn eigen muzikale helden. 'Vroeger waren dat Deep Purple, Led Zepplin, The Who, The Kinks, de Stones, The Beatles. In de jaren negentig waren dat natuurlijk Radiohead, R.E.M., Pearl Jam, Smashing Pumpkins. En nu vind ik Editors, Muse en Faithless te gek.'
Toch was hij niet onder de indruk toen hij ze voor de camera kreeg: 'Ik had zoiets van: daar staat een hele grote act, daar moet wel een grote foto van komen. Het moet verder gaan dan op de foto zetten. In het begin was dat wel spannend. Maar als ik één op één met die mensen in een hotelkamer zit, dan zit daar een mens net zoals wij. Er komt een fotograaf om hem of haar op de foto zetten. Dus ik was nooit zenuwachtig. Beiden zijn ook wel zo professioneel dat je weet wat je van elkaar kan verwachten.'
Hieronder volgen foto's van artiesten, met het verhaal van Bergen erbij
Phil Collins
'Via Mojo werd ik gevraagd of ik foto's wilde maken van Phil Collins voor de aankomende tour in 2004: The First Farewell Tour. Ze wilden Phil Collins op reis. Er moest een stofjas worden geregeld, een koffer en een snaredrum met stokken uiteraard. Toen zijn we begonnen in een bushokje, waar hij in zat. Maar dat was niet spannend. Dus ik zei tegen Phil dat ik hem liftend langs de Rijksweg wilde fotograferen. Ik dacht: dat is de foto. Samen zijn we in de auto naar de A1 gereden. Toen heb ik hem liftend langs de A1 gefotografeerd. Geen automobilist die het doorhad. Hij is echt niet herkenbaar. Dat verzin je niet van tevoren.'
Dolly Parton
'Dolly Parton gaat gewoon spontaan poseren. Dat is een ontzettend leuk mens trouwens. Dat was een fotosessie van tien minuten. Zij heeft natuurlijk zo vaak op de foto gestaan, dus er ontstond in die tien minuten wel even een klik. Ze was goed gemutst. Het kwam er heel spontaan uit. Het was een mooi moment, heel kort, maar het heeft heel veel impact. Ze straalt op die foto, dat doet ze hartstikke goed. Dat is wel een cadeautje, want je krijgt niet gauw de kans om haar op de foto te zetten.'
Golden Earring
'Die band, Golden Earring, waren er vanaf hun eerste single tot het concert in 2019 altijd. Ze hadden toen net 'Tits 'n Ass' uitgebracht. Ook in de jaren nul waren ze voortdurend in beeld. Ik heb ze op allerlei manieren gefotografeerd: live, portretsessies, apart. Daar ben ik wel dankbaar voor. Hier staan ze voor een muur, maar het is toch een spannende foto. Het leeft. Dat komt toch omdat ik ze wat vaker heb gezien. Op een gegeven moment leren zij mij ook kennen. Dat geeft vertrouwen. Ik hoef ze niets te zeggen, dat ontstaat gewoon. Maar dat weet je nooit van tevoren. Dat is het leuke van fotograferen. Je weet nooit hoe je terugkomt wat betreft de kwaliteit van de foto.'
Grace Jones
'Grace Jones staat bekend om haar reputatie, maar daar heb ik toen helemaal niks van gemerkt. Dat zou je trouwens niet zeggen, maar deze foto was niet één op één. Het was op Ibiza tijdens een dancefestival, waar zij optrad. Zij liep daar ook rond. Ik had een telelens en zij poseerde op dat moment heel even. Dus ik druk 'm af, een soort snapshot dat een heel goed portret oplevert. Soms werkt dat.'
Armin van Buuren
'Armin van Buuren had een interview, dus ik kwam in een kantoorpand en vroeg me af hoe ik in die kleurloze omgeving een foto zou maken. Toen liep ik een kamertje in en daar kwam eind van de middag het zonlicht binnenvallen. Die scheen mooi op een muur en toen schoot me te binnen: hier ga ik 'm maken. Ik ben als de donder naar dat interview gelopen en heb gezegd: Armin, ik moet even inbreken. Ik heb nu licht van de zon en over een paar minuten is dat weg, neem een elpee mee want die heb ik ook nodig. Dat heeft anderhalve minuut geduurd en toen was het weg. Er stond heel mooi zonlicht op z'n gezicht en ook slagschaduw op de muur. Dat geeft een heel mooi effect.'
Bron: Omroep West
