Donkere wolk boven kadernota: ‘structurele financiering na 2026 is onzeker’

Burgemeester en wethouders hebben hun kadernota voorgelegd aan de raad. In dit document leggen de bestuurders vast wat hun plannen zijn voor de komende tijd en wat de hieraan verbonden kosten zijn. Belangrijk in deze kadernota zijn drie grote opgaven. Dit zijn dezelfde opgaven die ook al centraal stonden in de begroting voor dit jaar: de energietransitie, het verbeteren van de leefbaarheid in Delft-west en het ontwikkelen van het Innovatiedistrict Delft. Martina Huijsmans, wethouder Financiën, zegt: "Samen met de stad werken we aan een Delft dat nu en in de toekomst ruimte biedt om fijn te wonen, leven, ondernemen en ontmoeten.” De donkere wolk die boven deze kadernota hangt is de financiële onzekerheid naar de toekomst. Huismans reageert: “Dat betekent dat we voor de jaren 2026 en daarna zeer voorzichtig moeten zijn en scherpe keuzes moeten maken in wat we wel en niet kunnen doen.”

De kadernota wordt op donderdag 20 juni besproken in een vergadering van gemeentecommissie Algemeen. Hierbij mogen mensen inspreken. 

“We blijven lobbyen voor passende middelen vanuit het Rijk en sluiten hierbij aan bij de inspanningen van de  Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)”, aldus de kadernota. Dit is nodig, want volgens de bestuurders van Delft zal er nu sprake zijn van een ‘disbalans tussen taken en middelen’. De gemeente heeft vanaf 2026 niet genoeg om te doen wat ze van het rijk zouden moeten doen. Als dit het geval blijft, dan is het de vraag waarop er dan bezuinigd gaat worden. 

De kadernota verwijst voor dit vraagstuk naar een advies van de VNG: “bezuinigen op taken met autonome beleidsvrijheid, zoals sport, cultuur en ontspanning, is niet wenselijk” In plaats daarvan, zo luidt het advies, moet er bezuinigd worden op ‘medebewindstaken’. Dit zijn de taken die de gemeente uitvoert in opdracht van het Rijk. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het houden van verkiezingen of het uitvoeren van jeugdzorg. Waar er dan gesnoeid wordt is hiermee nog steeds niet helder, aangezien er een zeer breed scala aan zulke taken is.

Een belangrijke reden voor de financiële onzekerheid is dat het gemeentefonds, waaruit Nederlandse gemeenten het grootste deel van hun budget halen, minder geld gaat krijgen van het rijk. Dit is een maatregel van de huidige, inmiddels demissionaire regering. In het hoofdlijnenakkoord van de formerende partijen staat niets dat er op duidt dat deze zich in zullen zetten voor verbetering van de financiële positie van gemeenten. 

In de kadernota staat: “Dit vergt nader overleg met het nieuwe kabinet over de uitwerking en over de vraag wat binnen het beschikbare budget gedaan kan worden. Omdat er vanaf 2026 te weinig geld is, moeten gemeenten een nieuwe balans vinden tussen taken en middelen, of door extra geld of door minder taken.”

Ondanks de onzekere toekomst, heeft het college nu genoeg geld voor enkele grote projecten. Sommige hiervan spelen al langer. Zo wordt de verbouwing van het Prinsenhof, waar sinds kort eindelijk een door de gemeenteraad goedgekeurd plan voor ligt, genoemd. De financiering hiervoor is nog altijd niet rond. Er staat groot onderhoud op de planning van de Hambrug, de Plantagebrug en de Abtswoudsebrug. Dit pakt duurder uit dan gedacht en kost vier en een kwart miljoen euro, die verdeeld over vier jaar betaald wordt.

Er moet geïnvesteerd worden in sportparken. Zowel het terrein van hockeyvereniging Ringpass als dat van honkbal/softbal vereniging Blue Birds moet een verbouwing ondergaan. Dit kost de gemeente enkele miljoenen euro’s. Ook gaat er geld naar de Nieuwe Kerk. Er is extra geld nodig om de klokkentoren van dit Delftse icoon te restaureren. Hiervoor legt de gemeente circa 2,7 miljoen euro extra in. 

Er worden enkele investeringen gedaan in verband met de plannen om de binnenstad autoluw te maken. Zo zijn er de komende jaren tonnen gereserveerd voor ‘ontwerp en proces’ voor deze verandering. In samenhang met het autoluw worden, wil het college het gebruik van de fiets stimuleren. Als je meer fietsen wil, dan is er ook een plek nodig om je fiets kwijt te kunnen. Naar schatting zijn er in Delft nu al 2000 fietsparkeerplekken te weinig. Er wordt daarom ingezet op het maken van overdekte fietsparkeerruimtes. Dit jaar moet er één gerealiseerd worden en in de jaren 2025 en ‘26 moeten er meer komen. Geschatte kosten: 100.000 euro. Door het autoluw maken van de binnenstad ontsaat er ruimte om Gasthuisplaats te vergroenen. Hiervoor wordt ruim anderhalf miljoen euro vrijgemaakt. 

Een andere opvallende investering gaat naar het gemeentekantoor. Er is 450.000 euro nodig om lekken in het dak te voorkomen en om beschadigde ramen te vervangen.

De gemeente is ook veel geld kwijt aan loonstijgingen en inflatie. Een voorbeeld hiervan is dat er 600.000 meer moet naar hulporganisatie Delft Support als gevolg van een loonstijging in de CAO Jeugdzorg. De jeugdzorg dreigt sowieso een hoofdpijndossier te worden. “De verwachting is dat de instroom voor Jeugdzorg zal doorzetten door effecten van buitenaf”, staat in een bijlage van de kadernota. Dit wil zeggen dat er steeds meer jeugdzorg nodig is, waardoor de kosten groeien. Dit probleem wordt des te groter vanaf 2026. 

Ook moeten de kinderboerderijen ondersteund worden. Zonder subsidies zijn deze financieel niet overeind te houden. Voor 2024 wordt hierom 145.000 euro op de bon gezet.

Voor onderwijs is ook geld nodig. De komende jaren moeten er veel scholen verbouwd of vervangen worden. Hierdoor is het nodig dat zogeheten ‘wissellocaties’, waar les wordt gegeven terwijl een school dakloos is, in stand worden gehouden. Hiervoor wordt ruim een ton uitgetrokken.

“Met de TU Delft, Hogeschool InHolland, Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan onderzoeken we mogelijkheden om een laagdrempelige wijkuniversiteit op te starten in Delft-West”. Dit plan wordt genoemd in de kadernota. Het idee staat nog in de kinderschoenen. Als het van de grond komt, moet deze wijkuniversiteit bijdragen aan het vinden van aansluiting van mensen in Delft-west bij onderwijs en de arbeidsmarkt. Dit is een van de doelen van Wij West, het gemeenteproject om de leefbaarheid in het westen van de stad te verbeteren. 

Een ander opvallend project is ‘Bouwdepot’: “Een jaar lang geeft het Bouwdepot, in de vorm van een stabiel maandelijks inkomen, dakloze jongeren wat ze nodig hebben: (financiële) rust en de mogelijkheid om zelf aan persoonlijke doelen te werken. Op deze manier willen we deze jongeren een nieuwe toekomst bieden.” Voor dit project reserveert de gemeente 140.000 euro in 2024. 

Veel van deze plannen zijn een voortzetting van bestaand beleid. De gemeente heeft, zoals genoemd, weinig ruimte voor grote nieuwe plannen. De toekomst van het gemeentebeleid is uiterst onzeker. De gemeente karakteriseert deze kadernota als een die in het teken staat van ‘uitvoeren en afmaken’. De boodschap hierachter is dat er te veel onzekerheid is om iets anders dan dit te doen.