Groepskavels in de spoorzone (2), is het haalbaar en lukt het bewoners te vinden?

De gevolgde groepen zijn verschillend qua aanpak. Zo groeide de groep van initiatiefneemster Helma Wagemakers uit tot twee kavelgroepen. Uitgangspunt: zo veel mogelijk bewonersinspraak en gezamenlijke ruimten delen. De tweede ‘groep’ bestaat aanvankelijk uit David Schmieman en zijn vader, ex-aannemer. Uitgangspunt: goedkoop bouwen voor starters met beperkte inspraak en een minimale rol voor architect en aannemer.

Op een gemeentelijke informatieavond voor kandidaat-bewoners vertelt Helma: ‘De gemeente stelt veel eisen. Doordat de begane grond grotendeels werkruimte moet worden, gaan we om uit de kosten te komen onderkelderen. We zijn nu met negen van de 28 bewoners. Mensen haken af vanwege de lange financiële onzekerheid, maar nu we 3D-impresies van de woonruimten hebben, komen er meer mensen, ook jongeren. Ikzelf werk bij het filharmonisch orkest, mijn partner is muziekdocent. Anderen werken bij een vloerenbedrijf, de TU, Margie is schoolfotograaf en vanavond komt Ploni; ik heb geen idee wat zij doet. Het blijkt dat mensen graag dingen delen, we appen veel, na de volgende ALV gaan we de kroeg in en we gaan investeren in een eigen website. Of het allemaal haalbaar is, hangt af van de huizenprijzen en rentestijgingen.’ Hun kavels liggen aan weerszijden van Davids kavel: ‘Het is leuk om bij elkaar te kijken en het leuke is, dat ik straks alle buren al ken.’ David koos voor een heel andere aanpak: ‘Ik heb zelf de concepttekeningen gemaakt en daarmee op Funda geadverteerd. We moesten de architect wat eerder bij de plannen betrekken dan we eigenlijk wilden, omdat de gemeente dat vereiste. Via de advertentie op Funda zijn er al acht geïnteresseerden; twintigers maar ook veertigers en vijftigers. Ik ben er blij mee; hoor van andere groepen dat het stroef gaat mensen te vinden.’

Een nieuwe fase breekt aan: Hebben de groepen voldoende deelnemers en kunnen ze 10% van de grondprijs betalen? Helma: ‘Wij zijn met 28 van de 29 huishoudens en mogen door. Qua gezamenlijke ruimten pakt het wellicht verschillend uit per groep. Dan gaan we overleggen of we gebruik kunnen maken van elkaars ruimten. Twee huishoudens zagen aanvankelijk delen niet zitten, maar willen nu zelf autodelen. We starten werkgroepjes op, zoals ‘tuin’, ‘duurzaamheid’ en er is een definitief ontwerp.’ Samen met zijn vader, die de bouwbegeleider is, doet David intakegesprekken: ‘Daarbij is meebouwen een belangrijk onderwerp. Jammer genoeg vallen ook mensen af. Je moet zo’n 16.000 euro ontwikkelingskosten betalen. Ik had niet durven dromen dat we zo intensief met elkaar om zouden gaan; sparren wekelijks over ideeën. Dat de energie nu niet alleen uit mezelf, maar uit de groep komt, is erg gaaf.’

Tijdens een gemeenteavond wordt David gemaand snel met concretere bouwplannen en twee extra kandidaten te komen. Hij legt uit dat het ontwerpproces langer duurt door de beperkte rol van de architect. Gemeentecoördinator Noor Debets: ‘In juni konden alle zes groepen, twee na uitstel, doorgaan. Een ervan is David.’ De deelnemers presenteren elkaar deze avond hun globale bouwplannen. Architect Koos Kok (Bureau Massa), die beide groepen rond Helma begeleidt: ‘Ik richt me op woningen beter afstemmen op bewonerswensen, zonder commerciële projectontwikkelaars, anders krijg je alleen woningtype A en B. Wij maken geen winst, die zit hier in de collectieve voorzieningen. Interessant bij deze CPO’s, Collectieve Particuliere Ontwikkelingsprojecten is, dat je kan zien hoe buur-CPO’s bezig zijn. Daar leer ik ook van. Een collega zei: “Mijn mensen willen niks samen”. Maar als je uitgangspunt gemeenschappelijke ruimten is en daarop ontwerpt, trek je mensen aan die dat ook willen. Zo’n grotere groep geeft een leuke dynamiek, bestaat uit jong, oud, rijk, groen, allerlei opleidingsniveaus en er zijn meer mensen die ergens verstand van hebben. Iedereen kan zijn woning zelf naar eigen inzicht samenstellen. Per woning hebben we vier individuele gesprekken en er is contact met werkgroepen; dat levert een grote betrokkenheid van toekomstige bewoners op biij het plan en bij elkaar. Mijn ambitie is om CPO’s net zo snel en efficiënt als commerciële ontwikkelaars te realiseren, maar dan met meer kwaliteit en tegen lagere kosten.’

Helma vertelt dat de gezamenlijke ruimten inmiddels verder ingevuld zijn: ‘Er komt bij iedere groep een logeer-, keuken- en eetruimte, waar je overdag ook kunt werken. De 10/10/10 regeling houdt in dat je die voor tien euro kunt huren: van tien uur ‘s morgens tot tien uur ‘s avonds en van tien uur ‘s avonds tot tien uur ‘s morgen. De ene groep wil daarnaast een gym, de andere een klusruimte. De aanbesteding met aannemers is geheim; in april weten we hoe duur ons huis gaat worden. De groep als geheel wordt steeds hechter; bijna iedereen komt uit Delft. Dadelijk, als het over de panden apart gaat, krijg je meer scheiding tussen beide kavelgroepen. Het is dan goed na te denken hoe we de onderlinge band versterken. Nu je niet meer na hoeft te denken over stopcontacten en zo, merk je dat mensen meer ruimte voor elkaar hebben. Andere groepen hebben badkamers en keukens al ingekocht. Bij ons kies je wat jezelf leuk vindt. Ik ben gordijnen aan het naaien en we hebben kleuren uitgezocht. De stopcontacten gaan we 3D-printen en ik ben mijn boom aan het stekken. Straks gaan daar bijna veertig mensen wonen. Door mij eigenlijk, een tof gevoel. Mijn partner vindt het veel spannender. Ik wenk: Wat kan me gebeuren. Ja, dan ben ik misschien geld kwijt. Niet leuk, maar ik ga niet dood.’

‘Mensen die uitstappen en zich niet aan de regels houden, ook financieel. En een veeleisende gemeente. Een groen dak, prima, maar dan moet er op het laatste moment ook nog een pomp geplaatst. Daar zou de gemeente financieel wat tegenover kunnen stellen; ik moet het allemaal uit eigen zak betalen.’ Tijdens een interview vertelt David in het huis van zijn vader in Kijkduin, waar hijzelf nu ook woont: ‘Ik ben 24 en heb tijdens mijn studie, International Business, een bouwmaterialenhandel opgezet, gericht op zelfbouwers. De kavel hebben we ontwikkeld als casco bouw, maar wij bouwen een deel van de binnenmuren ook zelf. De architect heeft in twee weken een schetsontwerp gemaakt op basis van onze plannen.’ Hij schat de besparing door zelfwerkzaamheid op 20%, wat op kan lopen tot maximaal zo’n 60.000 euro per appartement: David: ‘Inmiddels zijn we met twaalf mensen. Straks wordt er geklust op momenten dat mensen beschikbaar zijn. We rekenen ruim, op 66 bouwweken, vanwege de beperkte ervaring en parttime meeklussen. Een reserve-aannemer staat garant voor de afbouw, vereist door de bank. Tijdens vergaderingen zijn mensen super enthousiast, oplossingsgericht, kritisch en vol ideeën. Er zijn drie architecten, een constructeur bij en het trekt mensen uit India, Zweden, Brazilië en de voertaal is Engels.’

Aan Debets gevraagd of er groepen zijn afgevallen: ‘Uiteindelijk niet, nee. Bij David speelde wel dat hij vaart moest maken. Vanavond wordt een filmpje gepresenteerd met de voorgevels. De een werkt met stuc, de andere met metselwerk. De een heeft balkons als een galerij ingetekend, de ander kleine balkonnetjes. Totaal verschillend. Een groot moment, omdat de kavelaars zien: in wat voor wijk ga ik wonen? Wat doet mijn buurman? Vloeken de gevelstenen naast elkaar? De deadline voor de bouwstart is oktober. Het is de vraag of dat iedereen lukt. Er moeten goede redenen zijn coulant te zijn vanuit de gemeente.’ En, vertelt ze: ‘Binnen de gemeente leeft nu het idee om ook elders in de gemeente CPO’s te realiseren.’

Buurthuis De Wending in de Raamstraat. In een zaaltje zijn dertig kandidaat bewoners van Groen en Blauw aanwezig. Twee bestuursleden staan bij een projectiescherm met afbeeldingen van beide groepsgevels. Er wordt gemeld dat er nog een bedrijfsruimte onverkocht is, omdat een kapper afhaakte. Maar architect Kok vertelt dat de kans op verkoop erg groot is. Het is wel een risico dat bij de bewoners ligt. Er wordt besloten grondmonsters te nemen, afgesproken dat bestuursleden voor beide Verenigingen van Eigenaren binnen de eigen groepen worden gekozen en unaniem besloten dat Blauw voortaan Saffier heet en Groen Smaragd. Vervolgens wordt de aannemerskeuze besproken, waarover Helma achteraf zegt: ‘Omdat de kosten zeven procent tegenvallen, gaan we alleen met de gekozen aannemer verder als hij de prijs enkele procenten laat zakken. Dit was heel spannend, omdat vanavond pas blijkt, dat het voor vrijwel iedereen haalbaar blijft.’

Op de bouwplaats, nu nog een kale zandvlakte, vertelt David: ‘Het gaat ons lukken in september te bouwen. Er komen geen achttien maar vijftien appartementen omdat sommigen, waaronder stellen, meer ruimte willen. De groepsruimte wordt daardoor 21 in plaats van 55 m2; een tuinkamer, grenzend aan het gezamenlijke dakterras.’

Over het groepsproces: ‘De sfeer is erg goed; er is maar een persoon tussentijds afgehaakt. Om kosten te besparen gaan de heipalen tegelijk met die van andere groepen de grond in.’

Op de bouwplaats wordt mede door wethouder Frank van Vliet een bord onthuld, vanwege het begin van de bouw. De groep van Helma heeft een kleine ceremonie in witte tenten georganiseerd. Haar gevraagd hoe ze zich op dit heugelijke moment voelt: ‘Dubbel. Het is geweldig dat we hier met elkaar staan en we dit voor elkaar hebben gekregen! Maar we hebben net ook gehoord dat de grond verontreinigd is. Dat gaat vermoedelijk een ton extra kosten….’

Het volgende, afsluitende artikel verschijnt na voltooiing van de bouw; eind 2025.