In gesprek met John Kuipers over ‘De man in Westerbork’
De Delftse schrijver John Kuipers maakte in het thrillergenre zijn intrede met een knal door meteen de Gouden Strop te winnen met zijn debuutroman 'Musserts schaduw’. Dit boek, dat zich afspeelt in Den Haag tijdens de vroege jaren van de Tweede Wereldoorlog, introduceert hoofdinspecteur Charlie Swieninck, die zich al snel ontpopt tot een van de meest boeiende personages binnen de Nederlandse misdaadliteratuur. Sindsdien veroveren Kuipers’ boeken een vaste plek in het Nederlandse thrillergenre. Na zijn debuut volgde ‘Het bedrog van Göring, en nu ligt het derde deel in de reeks, ‘De man in Westerbork’, in de winkels.
In Delft Centraal spreek ik met John Kuipers. Hij vertelt over de druk die succes met zich meebrengt, zijn zorgvuldige research, en de onbedoelde maar pijnlijke actualiteitswaarde van zijn nieuwste boek.
Een verrassende start bovenaan de ladder
Kuipers vertelt dat het winnen van de Gouden Strop zijn debuut een vliegende start gaf: “Ik kwam uit het niets. De prijs heeft enorm bijgedragen aan de verkoop en ontvangst van het boek, met lovende recensies als gevolg. Ook het tweede deel werd goed ontvangen, met enthousiaste reacties van lezers.” Maar de prijs bracht ook nieuwe uitdagingen met zich mee. “Het is een rare ervaring om bovenaan te beginnen,” legt hij uit. “Als debutant had ik verwacht langzaam de ladder te beklimmen. Nu moest ik het succes van mijn eerste boek minstens evenaren. Dat is nu de uitdaging.”
Charlie Swieninck als terugkerende hoofdpersoon
De reeks draait om hoofdinspecteur Charlie Swieninck van de Haagse recherche, een personage dat in elk boek met een ander historisch thema te maken krijgt. Kuipers legt uit: ‘In 'Musserts schaduw’ stond de NSB centraal, en in ‘Het bedrog van Göring’ was dat het stelen van kunst. Het derde boek, ‘De man in Westerbork’, richt zich op de Jodenvervolging. Elk boek speelt zich verder in de tijd af: we begonnen in 1940 en zitten inmiddels in 1942 en een stukje in 1943.”
De actualiteit van een historische thriller
‘De man in Westerbork’ speelt zich af in de periode van de razzia’s en de transporten van Joodse Nederlanders naar Westerbork. Kuipers merkt op hoe merkwaardig het is dat sommige thema’s uit het verleden weer naar voren komen. “Toen ik begon aan dit boek, had ik niet kunnen voorzien dat we nu in Amsterdam opnieuw te maken zouden krijgen met antisemitische incidenten. Het is bizar dat gebeurtenissen van 80 jaar geleden zich op een bepaalde manier lijken te herhalen.”
Een dramatische openingsscène
De roman opent met een opvallende scène: een man is gekruisigd in de Nieuwe Kerk aan het Spui in Den Haag. “Veel thrillerschrijvers zoeken naar een sterke opening,” vertelt Kuipers. “Ik raakte geïnspireerd door de kruisiging van Jezus en dacht: wat als ik dit een moderne, historische twist geef? Zo kwam ik op het idee om het boek te beginnen met een kruising in 1942, wat een Bijbelse en tegelijkertijd historische impact geeft aan het verhaal.”
Joodse misdaad en de grimmige sfeer van de oorlog
Kuipers introduceert in het boek de fictieve familie Goudvisch, een Joodse familie die haar geld verdient met chantage en geweld. Hoewel fictief, baseert hij dit deel van het verhaal op historische realiteit. “Joodse misdaad bestond destijds, vaak binnen gesloten families,” legt hij uit. Swieninck komt in aanraking met deze familie en ontdekt hoe de bezetting de situatie verder op scherp stelt. “Het verhaal ontwikkelt zich deels in het kamp Westerbork, waar ook leden van de familie Goudvisch naartoe zijn afgevoerd.”
Een intensieve research voor historische nauwkeurigheid
Om de historische context in detail weer te geven, investeerde Kuipers veel tijd in onderzoek. “Ik heb uitgebreid bronnenmateriaal gebruikt, van Lou de Jong tot fotomateriaal uit die tijd. Omdat het thema gevoelig ligt, vroeg ik Herinneringscentrum Kamp Westerbork om mijn manuscript te controleren, maar zij controleren alleen non-fictie. Dat was een teleurstelling, maar ik heb mijn uiterste best gedaan om de historische feiten kloppend te houden.”
Een levendig beeld van het bezette Nederland
De historische authenticiteit in Kuipers’ werk wordt door lezers zeer gewaardeerd. “Ik probeer de lezer in het dagelijks leven van de oorlogsjaren te trekken. Wat aten en dronken mensen? Welke gebouwen stonden er toen? Die details maken de tijdsgeest tastbaar.”
Op naar het vierde deel
Kuipers heeft geen plannen voor een pauze. “Het ruwe manuscript van deel vier ligt al bij de uitgever. Dit wordt een serie van vijf, misschien zes boeken. Volgend jaar komt het vierde deel uit.”
In Delft Centraal spreek ik met John Kuipers. Hij vertelt over de druk die succes met zich meebrengt, zijn zorgvuldige research, en de onbedoelde maar pijnlijke actualiteitswaarde van zijn nieuwste boek.
Een verrassende start bovenaan de ladder
Kuipers vertelt dat het winnen van de Gouden Strop zijn debuut een vliegende start gaf: “Ik kwam uit het niets. De prijs heeft enorm bijgedragen aan de verkoop en ontvangst van het boek, met lovende recensies als gevolg. Ook het tweede deel werd goed ontvangen, met enthousiaste reacties van lezers.” Maar de prijs bracht ook nieuwe uitdagingen met zich mee. “Het is een rare ervaring om bovenaan te beginnen,” legt hij uit. “Als debutant had ik verwacht langzaam de ladder te beklimmen. Nu moest ik het succes van mijn eerste boek minstens evenaren. Dat is nu de uitdaging.”
Charlie Swieninck als terugkerende hoofdpersoon
De reeks draait om hoofdinspecteur Charlie Swieninck van de Haagse recherche, een personage dat in elk boek met een ander historisch thema te maken krijgt. Kuipers legt uit: ‘In 'Musserts schaduw’ stond de NSB centraal, en in ‘Het bedrog van Göring’ was dat het stelen van kunst. Het derde boek, ‘De man in Westerbork’, richt zich op de Jodenvervolging. Elk boek speelt zich verder in de tijd af: we begonnen in 1940 en zitten inmiddels in 1942 en een stukje in 1943.”
De actualiteit van een historische thriller
‘De man in Westerbork’ speelt zich af in de periode van de razzia’s en de transporten van Joodse Nederlanders naar Westerbork. Kuipers merkt op hoe merkwaardig het is dat sommige thema’s uit het verleden weer naar voren komen. “Toen ik begon aan dit boek, had ik niet kunnen voorzien dat we nu in Amsterdam opnieuw te maken zouden krijgen met antisemitische incidenten. Het is bizar dat gebeurtenissen van 80 jaar geleden zich op een bepaalde manier lijken te herhalen.”
Een dramatische openingsscène
De roman opent met een opvallende scène: een man is gekruisigd in de Nieuwe Kerk aan het Spui in Den Haag. “Veel thrillerschrijvers zoeken naar een sterke opening,” vertelt Kuipers. “Ik raakte geïnspireerd door de kruisiging van Jezus en dacht: wat als ik dit een moderne, historische twist geef? Zo kwam ik op het idee om het boek te beginnen met een kruising in 1942, wat een Bijbelse en tegelijkertijd historische impact geeft aan het verhaal.”
Joodse misdaad en de grimmige sfeer van de oorlog
Kuipers introduceert in het boek de fictieve familie Goudvisch, een Joodse familie die haar geld verdient met chantage en geweld. Hoewel fictief, baseert hij dit deel van het verhaal op historische realiteit. “Joodse misdaad bestond destijds, vaak binnen gesloten families,” legt hij uit. Swieninck komt in aanraking met deze familie en ontdekt hoe de bezetting de situatie verder op scherp stelt. “Het verhaal ontwikkelt zich deels in het kamp Westerbork, waar ook leden van de familie Goudvisch naartoe zijn afgevoerd.”
Een intensieve research voor historische nauwkeurigheid
Om de historische context in detail weer te geven, investeerde Kuipers veel tijd in onderzoek. “Ik heb uitgebreid bronnenmateriaal gebruikt, van Lou de Jong tot fotomateriaal uit die tijd. Omdat het thema gevoelig ligt, vroeg ik Herinneringscentrum Kamp Westerbork om mijn manuscript te controleren, maar zij controleren alleen non-fictie. Dat was een teleurstelling, maar ik heb mijn uiterste best gedaan om de historische feiten kloppend te houden.”
Een levendig beeld van het bezette Nederland
De historische authenticiteit in Kuipers’ werk wordt door lezers zeer gewaardeerd. “Ik probeer de lezer in het dagelijks leven van de oorlogsjaren te trekken. Wat aten en dronken mensen? Welke gebouwen stonden er toen? Die details maken de tijdsgeest tastbaar.”
Op naar het vierde deel
Kuipers heeft geen plannen voor een pauze. “Het ruwe manuscript van deel vier ligt al bij de uitgever. Dit wordt een serie van vijf, misschien zes boeken. Volgend jaar komt het vierde deel uit.”
