Levend en bewegend: zo zag je de schilderijen van Vermeer nog nooit

Naar eigen zeggen is de Amsterdamse filmmaker al jaren groot fan van Vermeer. 'Ik woon naast het Rijksmuseum en ben naar zijn exposities geweest. Daarnaast volg ik AI al heel lang. Het is echt mindblowing wat je tegenwoordig voorbij ziet komen. Ik vond het een mooie combinatie.'

 

Wytse maakte gebruik van een programma genaamd Runway om de schilderijen tot leven te weken. Dat soort programma's vragen de gebruiker om bepaalde instructies (zogeheten 'prompts'), zodat het weet wat het moet maken. Denk daarbij aan een omschrijving van de gewenste beelden, bewegingen en invulling van de achtergrond. Een hele klus volgens Wytse, die twee volledige dagen bezig is geweest om het gewenste eindresultaat te krijgen.

In sommige gevallen moesten de kunstwerken bijvoorbeeld breder zijn dan de daadwerkelijke schilderijen, vanwege de afmetingen van de video. 'Dan vroeg ik aan AI om de zijkanten in te vullen', legt Wytse uit. En zo waren er nog veel meer variabelen om uit te werken. 'Soms geef je geen prompts om te kijken wat dat doet. Daarna ga je met prompts proberen om de AI in de juiste richting te sturen. Ik denk dat ik wel duizenden clips heb gemaakt.'

 

Daarna was het een kwestie van puzzelstukjes combineren. Ook daarin speelde AI een grote rol, vertelt Wytse. 'Ik heb bijvoorbeeld aan ChatGPT (een chatbot met kunstmatige intelligentie, red.) gevraagd welke muziek het beste zou passen. Ik wilde iets met een 17e-eeuws toontje. Vervolgens suggereert hij bijvoorbeeld de componist van Lord of the Rings.'

Het gehele proces omschrijft Wytse een beetje alsof je aan het sparren bent met een vriend. 'Maar dan met AI én met Vermeer', merkt hij lachend op.

Op X, het voormalige Twitter, waar Wytse de video aanvankelijk deelde, ontving hij honderden reacties. De meeste positief, hoewel er ook wat kritiek tussen zat. 'Dat verbaasde me wel', zegt Wytse. 'Er waren veel reacties van mensen die zeiden dat ik met het werk van Vermeer aan de haal ben gegaan. Maar ik zie het echt als een eerbetoon aan een kunstenaar uit de Gouden Eeuw met technologie uit 2024.'

Algemenere kritiek op AI, dat het werk van kunstenaars zou wegnemen, snapt Wytse tot op zekere hoogte wel. 'Ik zat vroeger VHS naar VHS te monteren. Toen kon je dat opeens op een computer doen, en daarna kwamen de laptopjes. Toen hadden klanten zelf editing-software. Toen begonnen de editors ook te klagen dat zij werk kwijtraken. Ik zie het zo: het is een nieuw instrument en één waarvan ik denk dat het uiteindelijk heel veel mooie dingen gaat brengen. Toen de stoomtrein opkwam, gingen de koetsiers ook in protest.'

Daarnaast is het volgens Wytse ook niet zo alsof je een knop indrukt en er een volledige video uit de computer rolt. Hij ziet zichzelf in dit project dan ook als regisseur. 'Ik heb een bepaalde gedachte en vraag AI om dat uit te werken. Maar ik kies zelf de volgorde, de opbouw van de spanning die erin zit, de sound effects, de muziek en allerlei andere kleine aanpassingen.'

De filmmaker geeft aan groot voorstander te zijn van AI. Hij wil dan ook in de toekomst zeker meer doen met de technologie. Of dat ook weer levende kunstwerken worden, weet hij nog niet. 'Ik ben wel van plan om een reclame met AI te maken en ga proberen om verhalen tot leven te brengen met AI in beeld en geluid.'

Ook ziet Wytse kansen voor instellingen om te doen wat hij doet. Bijvoorbeeld het Rijksmuseum. 'Ik denk dat zij dit soort levende schilderijen goed kunnen gebruiken om jongere generaties aan te trekken om zich te verdiepen in Vermeer.'