TU Delft afgestudeerde wint prijs met duurzame oplossing voor woningbouw

Biobased bouwmaterialen worden gemaakt van hernieuwbare, natuurlijke grondstoffen zoals hout, hennep, vlas, stro en olifantsgras. Deze materialen hebben als voordeel dat ze tijdens hun groei CO₂ opnemen en opslaan, waardoor ze een duurzamer alternatief vormen voor traditionele bouwmaterialen zoals beton en staal, die juist veel CO₂-uitstoten bij de productie.

Met zijn afstudeerproject ‘100.000 biobased top-ups – quickest route to Paris-Proof housing’ laat Frank Vahstal zien dat bouwen met biobased materialen de klimaatimpact van woningbouw aanzienlijk kan beperken. Frank is hiermee een van de winnaars van de afstudeerprijs 2023-2024 'Circulariteit in de bebouwde omgeving,' uitgereikt door de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft. 

Een van de grootste uitdagingen voor grootschalige toepassing van biobased materialen is de beschikbaarheid ervan. “Op basis van data uit 2022 bleek dat mijn doelstelling om honderdduizend biobased optopwoningen [het toevoegen van een extra verdieping aan bestaande bouw red.] te realiseren toen nog niet haalbaar was,” vertelt Vahstal. Er wordt echter hard gewerkt aan opschaling richting 2030. "Er zijn diverse programma’s die hierop inzetten en we zien nu al positieve resultaten.” 

Momenteel zijn biobased materialen nog niet economisch concurrerend met gangbare bouwmaterialen zoals beton en staal. “Traditionele isolatiematerialen zijn nu nog tien à twintig procent goedkoper,” legt Vahstal uit. “Het probleem zit in vraag en aanbod: de productie is nog te laag, waardoor de prijs hoog blijft. Als bouwers en verwerkers de vraag stimuleren, kan de prijs dalen.” 

Biobased materialen worden al eeuwenlang gebruikt in de bouw, benadrukt Vahstal. “Hout en vlas zijn traditionele bouwmaterialen die perfect passen bij onze Nederlandse bodem. Biobased isolatie biedt zelfs extra voordelen: het is damp-open, waardoor vocht veel makkelijker ontsnapt dan bij glas- of steenwol.” Daarnaast kunnen biobased materialen ook constructief worden ingezet. “Voor optopwoningen is hout het belangrijkste bouwmateriaal. Maar Nederland heeft niet genoeg bossen om volledig in de behoefte te voorzien. Dat is zeker op dit moment nog wel een pijnpunt. Ik zie zeker met de dure grond daarin ook niet snel verandering.”  

Een groot voordeel van optoppen is dat het ruimte bespaart. “Veel bestaande flats, vooral uit de jaren zestig, hebben een stevige fundering die een extra woonlaag aankan, zonder dat er een nieuwe fundering nodig is,” licht Vahstal toe. “Daarnaast bouwen we met hout, dat veel lichter is dan beton of staal. Dit maakt optoppen een haalbare en duurzame oplossing.” Volgens berekeningen uit zijn onderzoek is het mogelijk om tot 2030 zo’n honderdduizend optopwoningen te realiseren. “Dit is een aanzienlijk aandeel van de negenhonderdduizend woningen die de overheid wil bouwen, zonder extra bouwgrond te bestemmen.” 

Hoewel biobased materialen duurzaam zijn, roept hun brandveiligheid vragen op. “In Nederland mogen alleen gecertificeerde, brandveilige materialen worden toegepast,” benadrukt Vahstal. “Er lopen nu uitgebreide tests binnen het programma Building Balance [dat stimuleert en ondersteunt ketens om biogrondstoffen te gebruiken in de bouw red.] om biobased materialen te certificeren. Door bijvoorbeeld een gipsplaatafwerking toe te passen, kunnen deze materialen even veilig worden als traditionele bouwmaterialen.” 

Optoppen met biobased materialen helpt Nederland niet alleen bij het woningtekort, maar draagt ook bij aan de klimaatdoelen van Parijs. “Omdat we bestaande gebouwen hergebruiken, besparen we op nieuwe funderingen en grondstoffen zoals beton en staal, die veel CO2 uitstoten bij de productie,” aldus Vahstal. “Bovendien slaan biobased materialen CO2 op tijdens hun groei, en blijft deze CO2 vastgelegd zolang het materiaal in een gebouw wordt gebruikt.”