Problemen voor Delfts warmtenet na wegvallen leverancier

Drie maanden geleden begon een consortium van TU Delft, Shell, staatsenergiebedrijf EBN en uitvoerder Aardyn aan de Rotterdamseweg onder luid gejuich met de boring naar die warmtebron, zo’n 2,5 kilometer onder de aardkorst. Onder de 200 enthousiaste toeschouwers bevond zich ook wethouder Maaike Zwart (Stip, duurzaamheid). Wat toen niet publiekelijk bekend was: op dat startfeestje wist zij al vijf maanden dat Equans was afgehaakt. In de cruciale rol van ‘warmteleverancier’ zou dit bedrijf het in Delfgauw opgediepte hete grondwater gaan transporteren naar duizenden huurwoningen in de twee Delftse buitenwijken. 

Het vertrek van Equans blijkt te hebben geleid tot nieuwe vertraging in de ambitieuze milieuplanning van de gemeente om ‘van het gas af te komen, via een grote overstap van vervuilend aardgas naar ook schonere geothermie (vrij van kooldioxide). Deze hobbel komt pas nu naar buiten, in een brief die Zwart ter kennisgeving heeft gestuurd naar de gemeenteraad. Ook meldt ze dat een overgang naar aardwarmte meer kost dan tot dusverre werd gedacht. Dit laatste leidt er volgens de wethouder toe dat in Voorhof en Buitenhof niet alleen eerst 5.000 huurflatwoningen afnemer van Delfgauwse aardwarmte moeten worden, zoals de oorspronkelijke opzet was, maar dat in een tweede fase uiteindelijk ook nog eens 5.000 koopwoningen in die buitenwijken nodig zijn als klant.

Om woningen in dat deel van de stad op geothermie verwarming te kunnen aansluiten moet er een nieuwe, ondergrondse ringleiding komen, een zogeheten ‘warmtenet’. De heenweg van dat circuit gaat vanaf het TU-pompstation aan de Rotterdamseweg, waar het geothermie-water uit Delfgauw arriveert, eerst onder de Schie door, dan min of meer op het dak van de spoortunnel en onder het stationspark door, en zo verder naar Voorhof en Buitenhof. Het wegvallen van Equans als warmtetransporteur in Delft, die gebruik zou gaan maken van zo’n ringleiding, maakt aanleg van dat waterparkoers onder de straten er niet makkelijker op, en zeker niet sneller.

Het staat niet in die brief van de wethouder, maar uit navraag van Omroep Delft blijkt dat Equans is uitgestapt na eind 2022 te zijn overgenomen door de Belgische energiereus Bouygues. De leiding van dat concern vindt beheer van grote aardwarmtenetten niet meer passen in de bedrijfsstrategie. Deze opstelling is ingegeven door het vorig jaar door energieminister Rob Jetten (D66, energie) ingenomen standpunt dat zulke ringleidingen voor warmtetransport publiek bezit moeten zijn. Bouygues wil niets weten van die overheidseis, en kapte daarom de warmtenet-deal in deze stad af. 

Na de eerste kwaadheid en paniek binnen de gemeente Delft over het verscheuren van het contract met Equans, is sinds kort een ander bedrijf in beeld als warmteleverancier naar Voorhof en Buitenhof, via alsnog een publieke ringleiding. Dat is InWarmte, een Utrechtse netwerk-organisatie van deskundigen die met elkaar energieprojecten regelen. Volgens manager Reinoud Hilhorst heeft zijn bedrijf ervaring met warmtenetten voor transport van geothermiewater. Wethouder Zwart schrijft in haar recente brief aan de gemeenteraad dat ‘komende maanden’ wordt onderzocht ‘of en hoe’ InWarmte de rol van Equans kan overnemen. 

Zwart wil ‘uiterlijk in november’ in samenspraak met onder meer de vier woningbouwverenigingen in Voorhof en Buitenhof (Vidomes, Duwo, Woonbron en Stedelink) besluiten of dat warmtenet er inderdaad moet komen. De corporaties hakken die knoop door namens al hun huurders. Er komt geen stemming onder de flatbewoners. Uitgangspunt blijft wel, schrijft Zwart over die huurders, dat voor hen “de kosten van (geothermie)warmte niet hoger zullen zijn dan de kosten met aardgas. Die afspraak geldt per complex, niet per individuele (flat)woning”. 

Het besluit in november over al dan niet doorgaan met geothermie hangt ook nog af van andere factoren. Van wezenlijk belang is allereerst of zich onder Emerald wel voldoende heet water bevindt om een aantal Delftse stadswijken gedurende zeker 30 jaar te voorzien van die aardwarmte. Mijnbouwkundigen bij de TU verwachten dat stellig. Maar binnenkort wordt dat echt duidelijk, aldus geothermie-woordvoerder Serge Santoo tegenover Omroep Delft. De boor die in juni vanaf de Rotterdamseweg is gaan graven voor aanleg van een kilometers lange pijpleiding naar de oude zeebodem onder Delfgauw, heeft nu namelijk het einddoel bereikt: het diepe waterreservoir onder Emerald. Over een week of drie/vier moeten testen uitwijzen of de druk en watercapaciteit daar inderdaad dusdanig is, dat dankzij dat water voor de komende tientallen jaren in totaal 10.000 Delftse woningen en ook tal van universiteitsgebouwen kunnen worden verwarmd. 

In de komende testweken moet ook nog een tweede boring worden afgerond. Dat betreft een pijpleiding vanaf het pompstation aan de Rotterdamseweg naar ditmaal de diepe, oude zeebodemlaag onder de omgeving van de Oostpoort in Delft. In die laag wordt het door verwarmingsgebruik in woningen en TU-gebouwen kantoren afgekoelde hete geothermiewater teruggepompt, zodat het – breed vervloeiend in de oeroude Delftse Zandsteen laag – in de loop der tijd weer een hoge temperatuur krijgt door de hitte van de aardkern. 

Als ook die uitlaat-boring is gelukt, wil het TU-consortium zo gauw mogelijk echt aan de slag met het benutten van geothermie. In de campuswijk bevinden zich nogal wat studentenwoningen van huisvestingscorporatie Duwo. Aansluiting ook daarvan gebeurt echter pas als over geothermie in Voorhof en Buitenhof een nieuw akkoord tussen gemeente, TU, de vier woningbouwverengingen en een andere warmteleveraar.

Santoo: “We wachten niet tot de ringleiding voor aardwarmte naar de Delftse buitenwijken klaar is. We willen zo snel mogelijk beginnen op het universiteitsterrein, óók om te laten zien dat deze vorm van schone energie echt werkt. Dat is ook belangrijk als uitstraling naar Voorhof en Buitenhof”.

Het TU-consortium verwacht dat in de loop van volgend jaar de verwarming van universiteitsgebouwen echt kan beginnen met geothermie hitte. Die gebouwen zijn al gereed voor zo’n overstap, omdat ze reeds jaren zijn aangesloten op een daarvoor benodigde ringleiding.

De Delftse universiteit wil met veel nieuwe technische snufjes eigenlijk tegenover heel Nederland, en ook andere landen, aantonen dat geothermie een serieuze en veilige methodiek is om in grote stadswijken van het aardgas af te komen. Als het goed gaat zal de TU op de eigen campus dan het warmteverbruik afnemen van omgerekend zo’n 5.000 woningen. De totale capaciteit van de geothermiewinning in Delfgauw wordt getaxeerd op 15.000 huizen, wat betekent dat dan nog voldoende aardwarmte resteert voor bij elkaar 10.000 flat- en koopwoningen.

De gemeente Delft wil op zich eveneens dat het plan voor publiek aardwarmte-gebruik in de stad doorgaat, om daarmee een aanzienlijke stap te maken in het politieke streven naar uitbanning van aardgas. Op de planning stond dus al om – na de start op het universiteitsterrein – eerst 5.000 huurflatwoningen in Voorhof en Buitenhof met geothermie te gaan verwarmen. De vraag is nu of het lukt om daarna ook nog eens 5.000 koophuizen en koopflatwoningen als klant te krijgen, wat nu volgens Zwart ‘nuttig en nodig’ is om de financiën op orde te krijgen. Ook dit aspect zou eind dit jaar een discussiepunt kunnen worden bij de besluitvorming over het al dan niet doorgaan van geothermie in Delft.

Op de vraag tenslotte of InWarmte, de beoogde nieuwe warmteleverancier die gebruik gaat maken van een nog aan te leggen ringleiding naar Voorhof en Buitenhof, het financieel wel ziet zitten zegt manager Hilhorst: “We zijn nog maar zo kort in gesprek in Delft. Ik kan er eerlijk nog niets over zeggen. Alleen dat door het vertrek van Equans ook de financiële constellatie tussen de partners van dit geothermieproject anders is geworden.”

Zie hier de brief van de wethouder.