Vragen van VVD en CDA over financieel risico van aardwarmte

De twee tot de oppositie behorende fracties zijn bezorgd geworden na lezing van een artikel dat vrijdag 23 februari verscheen op de website en app van Omroep Delft. Daarin kwamen nieuwe gegevens aan het licht over het plan om 5.000 flatwoningen in Voorhof en Buitenhof te gaan voorzien van ‘aardwarmte’, onttrokken aan heet water van grote diepte.

Dat aardwarmte-plan is ontwikkeld door Geothermie Delft, een consortium van de TU, staatsenergiebedrijf EBN, Shell en als uitvoerder boor- en productiebedrijf Aardyn. Die club wil vanaf een basisstation aan de Rotterdamseweg dagelijks een massa water van zo’n 80 graden Celsius gaan oppompen uit een oude tropische zeebodem, op ruim twee kilometer diepte onder de Delfgauwse wijk Emerald. Nadat dit bronwater door warmteonttrekking ten behoeve van Delftse flats is afgekoeld tot 20 graden Celsius, wordt al dat water weer teruggesluisd naar grote diepte.

Dat terugspuiten zou eerst gebeuren via een injectieput diep onder het clubgebouw van roeivereniging Laga, richting Oostpoort. Daar echter stuitte Aardyn in oktober vorig jaar op een instabiele plek. Bij het terughalen van de boorkop kwam die vast te zitten op 1.240 meter diepte. Hierdoor is ondergronds een ‘open gat’ (van de boorschacht) ontstaan van 1.200 meter lengte. Dat stuk kon niet worden gedicht met cement, zoals zou moeten. Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), waakhond over alle mijnbouwprojecten in Nederland, wil nu eerst zeker weten dat dit niet leidt tot ongewenste waterstromingen tussen diverse diepere grondlagen. Pas als die verzekering is aangetoond door Geothermie Delft mag het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een winvergunning afgeven voor de nieuwe, broeikasgas armere warmtebron die Voorhof en Buitenhof van het meer vervuilende aardgas moet afhelpen, vindt SodM.

In het artikel van Omroep Delft over de vastgelopen boorkop werd ook gemeld waar de naderhand nieuw aangeboorde injectieput nu ligt: op grote diepte onder de Botanische Tuin, richting Delfgauwseweg. Dat is ten opzichte van de oorspronkelijk beoogde Laga-plek zo’n 85 meter dichterbij de in dezelfde grondlaag gelegen productieput van heet water. Die winput, onder groencentrum Ranzijn in de wijk Emerald, werd vorig jaar door Aardyn met succes aangeboord.

VVD en CDA citeren een door Omroep Delft aangehaalde opmerking van Geothermie Delft (GTD) dat de ingekrompen afstand wellicht een nadelig commercieel gevolg heeft. De verklaring is dat het geïnjecteerde afgekoelde water onder de Wippolder nu eerder teruggevloeid kan zijn naar de winput onder Delfgauw. Mogelijk kan door zo’n snellere menging van koud en heet water minder lang gebruik worden gemaakt van die oerbron onder Ranzijn.

“Verwachten B en W dat de kortere productieperiode van de geothermieput gevolgen heeft voor de ambitie om in (en vanaf) 2050 volledig energieneutraal te zijn? Heeft dit gevolgen voor het aantal woningen dat GTD wil voorzien van warmte? Moet Delft in de toekomst eerder of extra investeren om de gevolgen van de kortere productie op te vangen?”, aldus vragenstellers Tessa van den Berg (VVD) en Gerrit Jan Valk (CDA).

”Hoewel de gemeente Delft niet direct een partner is van Geothermie Delft heeft de gemeenteraad wel ingestemd met risicodragende leningen voor het futureproof-maken van zowel de Warmtepompcentrale als het open warmtenet”, stellen ze. “In hoeverre heeft deze kortere productieperiode gevolgen voor de financiële risico’s van het futureproof-scenario voor het open warmtenet? Verwacht het college dat de kortere periode dat de geothermieput commercieel gebruikt kan worden, gevolgen kan of zal hebben voor de terugbetaling van de door de gemeente Delft verstrekte (of nog te verstrekken) leningen?”

De twee raadsleden doelen daarmee op een in 2021 verleende gemeentelijke garantstelling van 6,1 miljoen euro, afkomstig uit het Fonds 2040. Die zes miljoen werd opzijgezet voor zowel de ombouw van de bestaande TU-energiecentrale aan de Rotterdamseweg tot pompstation, als voor de komst van een ringleiding voor heet aardwarmtewater, ‘warmtenet’ genoemd, naar Voorhof en Buitenhof. Die transportbuizen moeten overigens nog worden aangelegd. De geplande route ervan loopt vanaf de Rotterdamseweg onder de Schie en over het dak van de spoortunnel naar de twee Delftse wijken. Die ringleiding zelf wordt aangelegd door NetVerder, een dochter van energiebedrijf Stedin. De gemeente moet via een andere partij het concrete transport van water door dat buizenstelsel regelen. Die procedure loopt nog, voor zover bekend.

Overigens ergeren de twee raadsleden zich eraan dat ze pas nu via Omroep Delft over de nieuwe ontwikkelingen rondom het grootschalige Delftse geothermieplan horen, terwijl Staatstoezicht op de Mijnen en TNO al op 1 november vorig jaar op de hoogte werden gesteld over het incident met de boorput. “Wanneer hoorde de gemeente ervan”, willen ze weten. “Waarom hebben B en W de gemeenteraad niet (al dan niet vertrouwelijk of onder geheimhouding) geïnformeerd, en moest de gemeenteraad het incident en de mogelijke gevolgen via de media vernemen?”

VVD en CDA willen ook nog van B en W weten of het artikel op Omroep Delft klopt. De hoofdredactie kan daarover nu al uitsluitsel geven: “Het bewuste artikel is in concept eerst drie dagen lang voorgelegd aan zowel Geothermie Delft (die wegens vakanties slechts fragmentarisch reageerde; die opmerkingen zijn verwerkt) als aan Staatstoezicht op de Mijnen. Deze laatste instantie heeft met vijf geologische experts en de directie naar de tekst gekeken, en het artikel in de gepubliceerde vorm volledig goedgekeurd.”

Inmiddels heeft Bewonersvereniging Delfgauw, een actieve organisatie die al jarenlang bezorgd is over het Delftse geothermieplan, laten weten dat eind deze week een bezwaarschrift (officieel: ‘zienswijze’) wordt gestuurd naar de demissionaire staatssecretaris Hans Vijlbrief van Economische Zaken en Klimaat. Dit ministerie is de instantie die een startvergunning moet afgeven voor de winning van heet water vanonder de Delfgauwse wijk Emerald. Woordvoerder Johan Molenbroek van de vereniging over de redenen achter een brief: “In de recent door de staatssecretaris vrijgegeven documenten zijn wij niet tegengekomen dat er al twee Pijnackerse tuinders zijn die al jaren heet water oppompen onder Delfgauw, voor verwarming van hun kassen. En daar komt het TU consortium dus nog eens bij, voor verwarming van Delftse wijken. Als bewoners van Delfgauw en Emerald hebben wij daar allemaal geen enkele baat bij.”

Molenbroek: “Sinds kort worden wij over het project nu wel beter over geïnformeerd vanuit Geothermie Delft. Maar we maken ons toch zorgen over bij voorbeeld ondergrondse breuklijnen in dit wingebied, die kunnen leiden tot bevingen. De risico’s daarop zijn niet nul, dus onveilige en onwenselijke situaties kunnen zich voordoen. Wij willen daarom ook meer zekerheid over een schade-garantiefonds bij Geothermie Delft, en voortaan voortdurend transparante informatie over het winproces.”

Om dat laatste vragen in Delft ook CDA en VVD. Raadsleden Valk en Van den Berg: “Wij hechten eraan dat de gemeenteraad door B en W proactief, volledig en correct geïnformeerd wordt, zodat de raad zijn controlerende en kaderstellende taken goed kan uitvoeren.”