VSL Delft: 2020 was een korter jaar dan anders, de aarde draaide veel sneller om haar as

Voor velen voelde 2020 als een jaar waar maar geen einde aan kwam. Corona zorgde voor lockdowns, strenge maatregelen en een soberder leven. Toch blijkt nu dat de dagen in 2020 juist korter waren dan andere jaren. Dat concludeert het nationaal metrologisch instituut VSL in Delft.

Tijdmeet-technisch was 2020 een kort jaar. Vanuit het perspectief van een mens in de waan van de dag, is het aantal misschien verwaarloosbaar, maar toch is het belangrijk dat er goed op wordt gelet. Het heeft namelijk gevolgen voor de stand van de ‘universele klok’ – de UTC – waarop alle tijdzones ter wereld gebaseerd zijn. Die komt tot stand door 400 ultragevoelige atoomklokken, verspreid over 90 laboratoria over heel de wereld.

In Delft staan vier van die klokken, vertelt Erik Dierikx, tijdbeheerder bij het meteorologisch instituut in Delft. Hij houdt de tijd scherp in de gaten om te kijken of de universele klok niet teveel af gaat wijken van de astronomische tijd, zo laat hij weten aan de Volkskrant. Hij kijkt hierbij naar de gegevens van het International Earth Rotation Reference Systems Service (IERS). Zij observeren de draaitijd van de aarde, en zagen dat die dus in 2020 korter was dan andere jaren.

Heb je dit al gelezen: TU Delft medewerkers zien mogelijkheden in hard getroffen openbaar vervoer

Schrikkelseconde

Dat het afwijkt gebeurt iedere dag wel een beetje, omdat elke draaiing van de aarde iets anders is ten opzichte van de vorige, zo schrijft de Volkskrant. Dit heeft natuurlijke oorzaken zoals wind- en oceaanstromen.

Maar wanneer het verschil tussen de atoomklok en de UTC te groot wordt, wordt er wel degelijk ingegrepen. Dit kan namelijk invloed hebben op satellieten en andere communicatieve apparaten. Dierikx vertelt aan de Volkskrant dat er op zo’n moment een schrikkelseconde wordt toegevoegd. De laatste keer dat dit gebeurde was op 1 januari 2017.

Kortste jaar

Decennialang leek de aarde gemiddeld te langzaam te draaien, maar daar kwam het afgelopen jaar opeens verandering in. De achttwintig kortste dagen sinds 1960 vonden zelfs allemaal plaats in dit jaar. En in 2021 zal deze trend doorzetten volgens vakwebsite timeanddate.com. Volgens het platform wordt 2021 namelijk het kortste jaar in decennia.

Museum Prinsenhof Delft start nieuwe collegereeks MuseumJeugdUniversiteit >

Ook IERS meldt in een voorspelling dat in 2021 de astronomische tijd het hele jaar zal achterlopen op de tijd op onze klokken. Volgens de Volkskrant denken daarom sommige tijdturvers zelfs aan een negatieve schrikkelseconde: dus niet 60 maar 59 seconden in een minuut, 'waarmee één hele kloktik uit de UTC-boeken verdampt.' Iets wat nooit eerder is gedaan.

Dierikx ziet dat nog niet snel gebeuren: ‘Ik denk dat het nog even duurt voordat zoiets nodig is’, zegt Dierikx tegen de Volkskrant. '''Maar theoretisch is het zeker mogelijk. Onze apparatuur kan seconden toevoegen, maar óók weer uitgummen. Dat zou een leuk unicum zijn.''